طرح صنعتی چیست؟
از نظر قانون ثبت اختراعات، طرحهاي صنعتيو علائم تجاري” هرگونه تركيب خطوط يا رنگها و هرگونه شكل سهبعدي با خطوط، رنگها و يا بدون آن، بهگونهاي كه تركيب يا شكل يك فرآورده صنعتي يا محصولي از صنايع دستي را تغيير دهد، طرح صنعتي است. در يك طرح صنعتي تنها دسترسي به يك نتيجه فني بدون تغيير ظاهري مشمول حمايت از اين قانون نميباشد. ”
“ترکیب خطوط یا رنگها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط ، رنگ یا بدون آن بگونه ای که ترکیب یا شکل یک فراورده را از نظر تزیینی و زیباشناختی تغییر داده و باعث جذب مصرف کننده گردد را طرح صنعتی می گویند . در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نسخه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت قانون نمی باشد ”
آیا می دانستید اگر طرح جدیدی برای محصولات تولیدی خود ایجاد کرده اید یا بسته بندی منحصر به فردی ابداع کرده اید قبل از افشا باید آنرا ثبت نمائید؟ هر تغییر در شکل ظاهر یا نوع بسته بندی که باعث زیبا شدن محصول تولیدی شما گردید و باعث جذابیت محصولات شما برای مصرف کننده موجب شود را قبل از افشا، بهتر است ثبت نمایید تا جلو سو استفاده رقبای خارجی و داخلی در بازارهای هدف گرفته شود.با ثبت طرح صنعتی شما می توانید به راحتی جلو و واردات یک محصول که تقلیدی از طرح تولیدی ثبت شده شما است را بگیرید.
طرح صنتی دایره وسیعی از محصولات صنعتی، خانگی ، اداری، ورزشی ، صنایع دستی، اسباب بازی ، مبلمان اداری ، لوازم برقی، خودرو و قطعات آن، ابزار های فنی و پزشکی بهداشتی ، اقلام لوکس، تزئینی ، منسوجات ، فرش و لباس ، ظروف آشپزخانه ، مصنوعات پلاستیکی و حتی بسته بندی طیف وسیعی از محصولات را شامل می شود . از اینرو و وفق ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی علائم تجاری مصوب 1386 هرگونه ترکیب خطوط یا رنگها و هرگونه شکل سه بعدی یا خطوط، رنگها و یا بدون آن به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصول از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است”. در ضمن طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییرشکل ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی شود.
شاید یک طراح در طراحی طرح موردنظر به جنبه های مختلف مانند باب میل بازار ، انبار داری ، تعمیر و نگهداری ، حمل و نقل ، تولید سریع و کم هزینه … را در نظر داشته باشد اما آنچه را این قانون به تعبیری دیگر حقوق طرح صنعتی حمایت می کند فقط شکل و ظاهر آن محصول آنهم از جنبه زیبایی شناسی را شامل می گردد در سایر خصوصیات ،بخصوص ویژگی فنی یا عملکردی آن تحت حمایت این قانون نمی باشد.
حمایت از طرح صنعتی چه حقوقی را بوجود می آورد؟
هرگاه یک طرح صنعتی ثبت شود مورد حمایت قانون قرار خواهد گرفت، مالک آن از حق استفاده انحصاری و جلوگیری از نسخه برداری غیرمجاز یا تقلید توسط اشخاص ثالث برخوردار می شود. این حق جلوگیری، سایرین را از ساخت، عرضه ، واردات، صادرات یا فروش هر محصولی که طرح در آن بکار رفته یا در آن گنجانده شده است منع می نماید. ماده 28 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری شیوه عملکرد ، میزان واقعی حمایت از طرح صنعتی ثبت شده را مشخص نموده است بنابراین اگر شخص مبلغی را برای طراحی ابتکاری هزینه کرده باشد و آن را در اداره مالکیت صنعتی به ثبت رسانده باشد تحت حمایت قانون قرار خواهد گرفت و قطعا سرمایه ی صورت گرفته بر خواهد گشت در نتیجه اگر مبل جدیدی با طرح خاص طراحی نمایید قانون مزبور حق استفاده انحصاری به شما خواهد داد. این به آن معنی است که اگر متوجه شوید یکی از رقبا مبلی را با همان طرح کپی کرده باشد و وارد بازار نموده ، مالک طرح قادر خواهد بود استفاده از آن طرح توسط شخص ثالث را جلوگیری کرده و حتی تقاضای جبران خسارات نمایید.
با ثبت طرح های جدید و نوآورانه خود ضمن قفل و بست کردن طرح های تولیدی خود می تواند ضمن اجاره دادن طرح فوق (لیسانس) چنانچه هرگاه توسط اشخاص مورد تعرض مهندسی معکوس کپی برداری) قرار گرفت به راحتی جلو سوء استفاده کننده را گرفته یا حتی تقاضای جبران خسارت نمایید.
بنابراین می بینیم ثبت طرح صنعتی نه تنها عمل بیهوده نیست بلکه کاملا منطقی و مفید است هرچند علاوه بر مزایایی گفته شده در بازار رقابت جهانی نیز جایگاه مناسب را به شما اعطا خواهد که شرح آن در مقالات و مطالب آتی خوهد آمد.
چه طرح هایی بعنوان طرح صنعتی قابل ثبت است؟
طرح هایی قابل ثبت است که طبق قانون و مقررات مربوط تقاضا شود و شریط قانون را هم داشته باشد
طرح باید “جدید” باشد یک طرح در صورتی جدید محسوب خواهد شد که عین آن قبل از تاریخ تسلیم یا تقاضای ثبت در دسترس عموم نباشد.
طرح باید “اصیل” باشد. یک طرح در صورتی اصیل محسوب می شود که بطور مستقل توسط طراح پدیده آمده باشد و کپی یا تقلیدی از طرح های موجود نباشد.
طرح باید شخصیت فردی داشته باشد. یعنی تأثیر کلی که طرح بر کاربر آگاه بوجود می آورد با تأثیر کلی که طرح های قبلی که قبلاً در دسترس عموم قرار گرفته اند بر آن کاربر بوجود می آورند، تفاوت داشته باشد.
در واقع طرحهاي صنعتي زير قابل حمايت نيستند:
1- طرحهايي كه جديد يا اصيل نباشند؛
2- طرحهايي كه تنها در نتيجه عملكرد فني محصول ايجاد ميشوند؛
3- طرحهاي حاوي نمادها يا نشانهاي رسمي؛
4- طرحهاي مخالف نظم عمومي يا اخلاق حسنه.
# چه طرح هایی تحت حمایت قانون طرح های صنعتی قرار ندارند؟
1- طرحهايي كه جديد يا اصيل نباشند
2- طرحهايي كه قبل از تسليم اظهارنامه در هر نقطه اي از جهان افشا شده باشند.
3- طرحهايي كه بهره برداري از آنها خلاف موازين شرعي يا نظم عمومي و اخلاق حسنه باشند.
4- طرحهايي كه حاوي نمادها يا نشانه هاي رسمي باشند.
5- طرحهايي كه درنتيجه عملكردفني بدون تغيير ظاهري ايجاد شوند.
6- طرحهايي كه نتوان آنرا جای دیگری ساخت
7- طرحهايي كه شکل ثابت ندارند
8- قسمتی از یک طرح که به تنهایی مفهومی ندارد
9- طرح هایی که عیناً در طبیعت وجود دارند
10- اشکال هندسی
11- طرح هایی که به الکتریسیته وابسته هستند
مدارك زير بايد ضميمه اظهارنامه شوند
1- مدارك مثبت هويت متقاضي و طراح؛ (شامل کپی شناسنامه و کارت ملی برابر اصل شده برای اشخاص حقیقی و آگهی تاسیس و آخرین تغییرات جهت اشخاص حقوقی به صورت خوانا)
2- مدارك نمايندگي، در صورتي كه تقاضا توسط نماينده قانوني به عمل آيد؛
3- اگر طرح صنعتي دو بعدي باشد، پنج نمونه از شكل يا تصوير گرافيكي يا پنج نمونه از طرح ترسيم شده به عنوان نمونه؛
4- اگر طرح صنعتي سه بعدي باشد، پنج نمونه از شكل يا تصوير گرافيكي يا پنج نمونه از طرح ترسيم شده از تمامي جوانب طرح؛
5- در طرح صنعتي سه بعدي، مرجع ثبت ميتواند ماكتي از آن را به همراه اظهارنامه درخواست نمايد. اندازه ماكتي كه متقاضي از مدل طرح خود ارائه ميدهد، بايد حداكثر 20×20×20 سانتي متر و وزن آن حداكثر 2 كيلوگرم و از مادهاي بادوام و غيرفاسد شدني باشد. شكلهاي گرافيكي و ترسيم شده بايد حداكثر در ابعاد 20×10 سانتي متر بوده و قابل نصب بر چهار صفحه مقوا در قطع A4 و با جوهر مشكي باشد؛
توضیح اینکه ، تصاویر گرافیکی مورد نظر در مرحله اظهارنامه الکترونیکی باید به صورت اسکن شده از نماهای مختلف با مشخصات فنی ذیل باشد، بدیهی است درصورت بررسی پرونده و پذیرش طرح مذکور ارائه پنج نمونه از شکل یا تصویر گرافیکی طرح ترسیم شده جهت صدور آگهی ضروری می باشد.
6- درخواست كتبي (به صورت اسکن شده و الصاق آن در پرونده الکترونیکی ) به تأخير انداختن انتشار آگهي ثبت طرح صنعتي و تعيين مدت آن، در صورت تمايل؛
7- درخواست كتبي (به صورت اسکن شده و الصاق آن در پرونده الکترونیکی ) مبني بر عدم ذكر اسم طراح، چنانچه طراح نخواهد اسم وي ذكر شود؛
8- رسيد مربوط به پرداخت هزينه اظهارنامه و در صورتي كه اظهارنامه شامل دو يا چند طرح صنعتي است، رسيد مربوط به پرداخت هزينههاي اضافي؛
9- مدارك مربوط به حق تقدم كه بايد همزمان با تسليم اظهارنامه يا حداكثر ظرف 15 روز از آن تاريخ تسليم شود.
تبصره 1- طرح چاپ شده اشكال و تصاوير گرافيكي يا ترسيم شده، موضوع بندهاي 3 و 4 فوق، بايد حداكثر در ابعاد 20×20 سانتي متر باشد و در آن رنگي بودن يا نبودن اشكال و تصاوير تصريح گردد .
شرایط و مشخصات فنی تصاویر ارسالی
1- سایز تصاویر حداکثر A4 باشد
2- حتماً بصورت عمودی اسکن شود.
3- در تصویر ارسالی حتماً طرح باید در یک زمینه ساده، به نحوی که قابل رویت باشد قرار گیرد.
4- تصویر کالا لزوماً بصورت رنگی باشد و حداکثر حجم آن 500KB باشد.
5- تصویر مدارک ترجیحاً بصورت سیاه و سفید اسکن شده و حداکثر حجم آن 250KB باشد.(ترجیحاً پشت و روی کارت ملی و کپی صفحه اول شناسنامه در یک تصویر باشد.)
6- پسوند فایلهای ارسالی jpg باشد.
همانگونه که مستحضرید از نرم افزارهای گرافیکی جهت کم کردن حجم فایلهای تصویری به نحوی که خوانا و یا قابل تشخیص باشند می توان استفاده نمود.